نکاتی جالب برای سحر خیزی
جایی که در آن می خوابید و صبح قرار است در آن بیدار شوید خودش می تواند یک عامل برای سحر خیزی باشد هر چند این عامل در افراد مختلف متغیر است اما مثلا داشتن یک اتاق خواب منظم و مرتب و تمیز می تواند بسیار در سحرخیز بودن شما موثر باشد و نظم این اتاق سبب شود که شما احساس کنید سر زمانی که با خود قرار گذاشته اید باید از خواب بیدار شوید.
در ادامه ی این مقاله ۲۳ نکته برای رسیدن به این عادت ذکر شده بود که در نوع خودشان جالب هستند و به نظرم اگر کسی اراده کافی داشته باشد می تواند به این نکات این عادت بسیار خوب و مفید را در خود ایجاد کند:
۱) محیط خوابتان را برای بیدار شدن مساعد کنید:
جایی که در آن می خوابید و صبح قرار است در آن بیدار شوید خودش می تواند یک عامل برای سحر خیزی باشد هر چند این عامل در افراد مختلف متغیر است اما مثلا داشتن یک اتاق خواب منظم و مرتب و تمیز می تواند بسیار در سحرخیز بودن شما موثر باشد و نظم این اتاق سبب شود که شما احساس کنید سر زمانی که با خود قرار گذاشته اید باید از خواب بیدار شوید.
۲) به اندازه کافی بخوابید:
این یکی از عوامل اصلی است که سبب می شود افراد با زود از خواب بیدار شدن مشکل داشته باشند، در اصل داشتن خواب کافی زود بیدار شدن از خواب را چندین بار آسان تر میکند.
این بدان معنی است که بایستی کمی با خودتان برای رفتن به موقع به رختخواب جدال کنید و سعی کنید بر نگرانی از دست دادن ساعات انتهایی شب و بعضا نیمه شب پایان دهید و البته جای نگرانی هم نیست می توانید این ساعات را با سحر خیزی در فردا صبح به دست بیاورید.
۳) کارهای روز بعدتان را در شب قبلش مشخص کنید:
نوشتن و یادداشت کردن کارهای مهمی که قرار است صبح بعد از بیدار شدن از خواب انجام دهید می تواند اراده شما را در سحرخیزی و شروع بی درنگ روزمرگی تان محکم تر کند. هر چه اراده قوی تری داشته باشید راحت تر می توانید سحر خیز شوید.
۴) در رختخواب مطالعه نکنید:
گذارندان چندین دقیقه در رختخواب و سعی در آرام کردن فکرتان و بدنتان بدن شما را متوجه میسازد که زمان خواب فرا رسیده است، با تمرین در این زمینه می توانید کم کم با ورود به رختخواب در کمتر از ۱۰ دقیقه به خواب بروید که البته هدف اصلی هم همین است پرداختن به کارهای جنبی مثل کتاب خواندن و غیره بیشتر باعث به هم ریختگی فکر و طولانی شدن زمان فرو رفتن به خواب خواهند شد.
۵) بلافاصله قبل از خواب چیزی نخورید:
اگر در فاصله ی زمانی کمتر از دو ساعت به خوابیدن چیزی بخورید و بعد به رختخواب بروید بدن شما درگیر هضم غذا خواهد بود و این امر می تواند در خواب شما اختلال ایجاد کند و یا اصلا زمان به خواب رفتنتان را طولانی کند.
۶) استرس را در خودتان از بین ببرید:
استرس یکی از مواردی هست که همیشه سبب کم خوابی می شود، می توان استرس را با تمرینات ویژه ی یوگا یا سعی بر کنترل نحوه ی تنفس و سایر موارد قبل از رفتن به رختخواب کاهش داد.
۷) به خودتان جایزه بدهید:
همیشه قرار نیست با این تفکر از خواب بیدار شوید که مثلا کلی کار دارید، می توانید برای خودتان در صورتی که زود از خواب بیدار شوید مواردی را به عنوان جایزه تعیین کنید، مثلا دیدن یک برنامه ی تلویزیونی صبحگاهی مورد علاقه، خوردن صبحانه یی خاص یا خوردن یک بستنی در شروع صبح یا هر چیز دیگری که می تواند برای بیدار شدن و ترک سریع رختخواب در صبح زود به شما انگیزه بدهد.
۸) نرمش های صبحگاهی:
قدری نرمش و یا ورزش خاص در شروع صبح میتواند بسیار مفید باشد، سبب گردش بهتر خون در بدن شود شما را در شروع صبح شاداب تر نماید و در نهایت روزتان را به بهترین شکل ممکن شروع کنید.
۹) در رختخواب به خودتان برای بیدار شدن دروغ نگوئید:
همیشه سعی کنید بلافاصله بعد از بیدار شدن رختخواب خودتان را ترک کنید، اینکه مثلا ۱۰ یا ۲۰ دقیقه ی دیگر از جایم بلند خواهم شد در حالی که بیدار شده اید اصلا به شما کمکی نخواهد کرد و هر چه بیشتر در زمانی که بیدار شده اید در رختخواب بمانید بدنتان تمایلش برای بازگشت به خواب عمیق بیشتر می شود.
۱۰) با پنجره های باز بخوابید:
هوای تازه برای همه ی ما خوب است و سبب می شود تا خواب عمیق تر و آرام تری داشته باشیم.
۱۱) سعی کنید با طلوع خورشید بیدار شوید:
بیدار شدن با طلوع خورشید از نظر روانشناسی باعث می شود در شروع روز بسیار سر حال تر باشید و بدنتان نیز کم کم برای بیدار شدن در این زمان خاص تبدیل به ساعت می شود.
۱۲) بر تمرین دادن بدن اصرار داشته باشید: سعی کنید همیشه راس یک ساعت خاص از خواب بیدار شوید بیدار شدن از خواب در یک ساعت خاص می تواند سبب ایجاد عادت برای بیداری در آن ساعت در بدن شود و فراموش نکنید سحرخیزی تنها یک عادت است.
۱۳) از خانه بیرون بزنید:
خروج از خانه در صبح زود پیاده روی و یا دویدن در اینگونه ساعتها بسیار لذت بخش است خصوصا که شنیدن صداهای صبحگاهی و نور خورشید در این ساعتها بدن را شاداب تر میکند و در عین حال تجربه ی این شرایط می تواند انگیزه یی باشد برای سحرخیزی در روزهای بعدی.
۱۴) به بدن خود گوش دهید:
بدن شما خیلی خوب می تواند احتیاجاتش را به شما اطلاع دهد، اگر هنگامی که صبح از خواب بیدار می شوید هنوز احساس خستگی میکنید سعی کنید شبها زودتر به رختخواب بروید بدن شما کم کم یک الگوی معین برای خوابیدن و بیدار شدن پیدا میکند و کاملا بر آن منطبق خواهد بود.
۱۵) زنگ ساعت خود را تغییر دهید:
اجازه ندهید هر روز با یک زنگ خاص و همیشگی بیدار شوید، علاوه بر اینکه این روند برای خودتان خوشایند نخواهد بود بعد از مدتی زنگ ساعتتان دیگر شما را نمی تواند بیدار کند.
۱۶) برای فردا صبح آماده باشید:
سعی کنید چیزهایی که برای فردا صبح احتیاج دارید را شب قبل آماده کنید، مثلا کیف وسائل تان، لباس هایتان و یا وسیله ی خاصی که باید همراه داشته باشید و .... در این شرایط دیگر نیازی ندارید در رختخواب به این موارد و آماده سازیشان فکر کنید.
۱۷) با رادیو بیدار شوید:
استفاده از رادیو به جای زنگ ساعت علاوه بر تنوع می تواند در بسیاری از افراد سبب ایجاد انگیزه در ترک رختخواب شود.
۱۸) از ساعات اضافی صبح بهره ببرید:
هدف از صبح زود بیدار شدن چیست؟ وقتی هر صبح زود از خواب بلند شوید مسلما در شروع بسیاری از روزهایتان یکی دو ساعت وقت آزاد و اضافی خواهید داشت که مغزتان در آن هنگام از صبح شاداب ترین ساعات و آماده ترین ساعتش را میگذارند می توانید از این ساعات استفاده ی بسیار مفیدی بکنید و بهتر است برای این ساعات برنامه ی خاصی داشته باشید در غیر اینصورت کم کم در سحرخیزی بی انگیزه می شوید.
۱۹) قرارهای مهم خود را در صبح بگذارید:
داشتن قرارهای ملاقات مهم در صبح می تواند انگیزه ی کافی به هر فردی برای بیدار شدن در صبح زود را بدهد.
۲۰) برای خودتان یک شریک مشابه پیدا کنید:
راستش در برخی موارد بد نیست برای سحر خیز شدن با یکی مثل خودتان که دوست دارد سحرخیز باشد ولی فکر میکند نمی تواند همراه شوید در این شرایط اگر هر دو واقعا برای بیدار شدن در صبح زود تصمیم گرفته باشید می توانید دراستواری بر این تصمیم در یکدیگر موثر باشید.
۲۱) به دیگران راجع به سحر خیزی خود بگوئید:
بگذارید همه ی اطرافیانتان بداند که شما صبح زود از خواب بیدار می شوید، اینکه وانمود کنید هنوز مثل گذشته هستید باعث می شوید مثل گذشته شوید!!!
۲۲) خواب های روزانه را ترک کنید:
این یک حقیقت مسلم است کسانی که در روز خواب حتی کوتاهی هم دارند برای خواب شب مشکل دارند، سعی کنید اگر به این نوع از خواب عادت دارید آن را به مرور ترک کنید چون اختلال در خواب شب یکی از علل اصلی عدم بیدار شدن در ساعت دلخواه صبح است.
۲۳) عملکرد خود را دنبال کنید:
بد نیست عملکرد خود را در زمینه ی سحرخیزی با سایتی مثل - دنبال کنید و تجزیه تحلیلش کنید تا ببینید آیا واقعا دارید به هدف خود یعنی سحرخیزی نزدیک می شوید یا دور.
با چندین روز تمرین و سعی به راحتی می توان عادت سحرخیزی را ایجاد کرد فقط کافی است این امر را به صورت یک عادت دائم در بدن ایجاد کرد یا این تمرینات و داشتن اراده در روزهای آتی زمان خواب و بیدار شدنتان دیگر دست شما نخواهد بود و بدنتان به خوبی در این موارد برای شما تصمیم میگیرد.
هفت مرحله برای خانه تکانی موفق
خانه تکانی از رسوم بسیار قدیمی آماده شدن برای عید نوروز است و هرچند که آپارتمانهی کوچک و بدون پستو و انباری و زیرزمین امروزی تقریبا در تمام مدت سال نسبتا تمیز هستند، اما تمیزترین خانه ها هم مدتی مانده به نوروز، برای شگونش هم که شده از بالا تا پایین روفته و شسته و برق انداخته میشوند.
اما این روزها که کمتر کسی به صورت تمام وقت در خانه است و کار نظافت باید تدریجی انجام شود، هیچ چیز بهتر از یک روش خوب و برنامه ریزی شده به کمک ما نمی آید. روند داشتن خانه ای تمیز، بدون نگرانی و تشویش در طی 7 مرحله به انجام میرسد:
1. از همین حالا شروع کنید
خانه تکانی شب عید، از کارهاییست که برخلاف اسمش نباید "شب عید" انجام شود، بلکه باید از مدتها قبل از رسیدن لحظات سال تحویل انجام شده باشد. علاوه بر کار نظافت، کارهای دیگری هم هست که باید از حالا تا آخر تعطیلات نوروزی انجام شوند: تهیه هدیه، تهیه، نوشتن و ارسال کارت تبریک، شیرینی پزی/خرید خوراکیها و در کل "خرید شب عید" و پذیرایی از مهمانها.
خوب حالا چطور برای خانه تکانی وقت بگذاریم؟ در حقیقت، داشتن خانه ای نظیف در طی تعطیلات ، به خصوص اگر از روش صحیحی استفاده کنید، ساده تر از چیزیست که تصور میکنید. مرحله اول؟ خانه تکانی را قبل از دوران پر تنش آخر فصل انجام دهید. به این ترتیب کار را بدون عجله و فشار روحی انجام میدهید و به اندازه کافی برای پروژه های وقت گیری مانند تغییر دکوراسیون یا برق انداختن لوازم فلزی زمان خواهید داشت.
2. فهرستی تهیه کنید و آن را دو مرتبه چک کنید
قبل از اینکه شروع کنید، فهرستی از تمام چیزهایی که باید تمیز شوند تهیه کنید. کارها را بر اساس هر اتاق تقسیم کنید و زمانی برای هر کار در نظر بگیرید. به این ترتیب میتوانید بسته به زمان لازم برای هر کار، حتی از زمانهای اضافه بسیار کوتاه-مانند پخش آگهی در تلویزیون- نیز استفاده کنید و مثلا چند تکه لباس را در ماشین لباسشویی بریزید. هنگامی که به تدریج هر مورد موجود در فهرست را علامت میزنید، حس بسیار خوبی به شما دست میدهد و احتمال اینکه کارتان را تمام و کمال انجام دهید بسیار بیشتر خواهد بود.
3. کمی اینجا و کمی آنجا
برای داشتن خانه ای تمیز و درخشان، نباید لزوما زمان متمتدی زیادی در اختیار داشته باشید. در حقیقت، خواهید دید که اختصاص دادن 30 دقیقه در روز به کار نظافت، نتایج بسیار رضایت بخشی خواهد داشت. برای مرتب کردن لوازم و خرده ریزها، یک زمان ثابت مانند قبل از خواب یا قبل از صبحانه را کنار بگذارید ، در این فاصله میتوانید به نظافت هم بپردازید، مثلا بعد از دوش صبحگاهی آینه حمام را تمیز کنید و یا کف وان را با کمی پودر یا مایع مخصوص برق بیاندازید.
4. گاهی میانبر زدن اشکالی ندارد
اگر تا اینجا هر توصیه ای را به جز مورد اول عملی کرده و یا به هر علت دیگر وقت کم آورده اید، نگران نشوید. بخشهای اساسی و بیرونی خانه مانند پرده ها، فرش و مبلمان- را تمیز کرده و نظافت داخل کمدها، کابینتها و قسمتهای "مخفی" را به مدتی بعد موکول کنید، اما فراموشش نکنید!
5. همه کارها را به تنهایی انجام ندهید
این عید، تنها عید شما نیست و تنها دوستان و خانواده شما به منزلتان نمی آیند، پس نباید تمام نظافت آنرا به تنهایی بر عهده بگیرید. در هر هفته زمان خاصی را برای نظافت اختصاص داده و کارها را با فرزندان و همسر خود تقسیم کنید. از بچه ها بخواهید که تختهای خود را مرتب کرده، اسباب بازیها و لوازم دیگر خود را جمع کرده و پس از گردگیری قفسه ها، سرجای خود بگذارند. این کار نه تنها باری از دوش شما برمیدارد، بلکه عادات خوبی به فرزندان شما می آموزد.
6. کارها را ساده کنید
گاهی تمیز کردن دور و اطراف یک شیءاضافه راحت تر از دور انداختن آن به نظر میرسد، اما این روش در دراز مدت کارساز نخواهد بود. با کمی نظم و ترتیب، خرده ریزها را کاهش دهید. خود را از شر هر لباسی که دیگر اندازه تان نیست یا بیش از دوسال است آنرا نپوشیده اید راحت کنید.
هر قطعه پوشاک یا شیء ناقص –مانند لنگه جوراب، لنگه گوشواره بدلی، ظروف شکسته ای که دوباره چسبانده شده و...- را دور بیاندازید. تهیه لوازمی مانند جا کلیدی، جا کفشی و در کل وسایلی که موجب مرتب شدن خرده ریزها میشوند را در دستور کار خود قرار دهید.
7. خوش بگذرانید
نظافت لزوما معادل با کار سخت نیست، یک موسیقی خوب یا یک برنامه رادیویی خوب و مفید میتواند شما را با اشتیاق بیشتری به تحرک وادارد. برای خود انگیزه هایی پیدا کنید و به خود قول دهید که اگر کارهای روزانه را مطابق برنامه انجام دادید، به خود جایزه ای خواهید داد. این جایزه میتواند چیزی ساده اما دلپذیر مانند یک حمام طولانی، صرف چای و شیرینی با خانواده یا تماشای یک برنامه خوب تلویزیونی باشد
آموزه هایى از واپسین روزهاى
حیات پیامبر (صلى الله علیه وآله)
مدتى بودى جلیس خاکیان
اینک آمد نوبت افلاکیان
مسکنت گر چند روزى بود فرش
این زمان باید کنى ماوى به عرش
لایق بزم تو نبود این مقام
حالیا زین خاکدان بیرون خرام
حضرت محمد بن عبد اللهصلى الله علیه وآله، آخرین سفیر الهى و بزرگ رهبر جهان اسلام، در سحرگاه روز جمعه 17 ربیع الاول سال 571 میلادى در مکه مکرمه و در دامن پاک حضرت آمنه، دیده به جهان گشود . آن حضرت که قبل از تولد، پدر گرامیش را از دست داده بود، در شش سالگى شاهد درگذشت مادرش گردید . حضرت محمدصلى الله علیه وآله در 8 سالگى از وجود بزرگ حامى خود، حضرت عبدالمطلب محروم شد و به همراه تنها سرپرستخویش ابوطالب، دوران نوجوانى خود را سپرى کرد . پیامبر اکرمصلى الله علیه وآله در 25 سالگى در حالى که به خردمندى، پاکدامنى، امانت و دانایى در میان مردم شهرت داشتبا حضرت خدیجه ازدواج نمود، و در 40 سالگى با نزول آیاتى در غار حراء به رسالت الهى مبعوث گردید .
13 سال بعد از بعثت، در حالى که منزل آن حضرت با تدبیر سران لجوج 0و کوتهاندیش قریش به محاصره در آمده بود، با هجرت به یثرب زندگى نوینى را آغاز کرد . بعد از اینکه رسول اکرمصلى الله علیه وآله به یارى خداوند متعال توطئهها و نقشههاى کافران را یکى پس از دیگرى خنثى کرده و موانع را از سر راه برداشت و مکتب حیاتبخش خود را در اقصى نقاط جهان گسترش داد، در سال دهم هجرت با انجام مباهله و حجة الوداع موقعیتخود را تثبیت نموده و در غدیر خم از طرف پروردگار متعال، امیر مؤمنان علىعلیه السلام را به جانشینى خویش برگزید . و سرانجام در 63 سالگى و در هنگام ظهر روز دوشنبه 28 صفر سال 11 هجرى قمرى، مطابق سال 633 میلادى، در منزل خود در مدینه به ملاقات معبود شتافت . حضرت علىعلیه السلام پیامبر را غسل داد و کفن نمود و به همراه سایر مسلمانان بر آن گرامى نماز گزارده و پیکر مقدس حضرت خاتم الانبیاءصلى الله علیه وآله را در منزل مسکونىاش به خاک سپرد . با رحلت پیامبر خاتمصلى الله علیه وآله، مصیبتبزرگى در اسلام و انحراف عمیقى در میان مسلمانان پدید آمد، که تا امروز اثر آن ضربه سهمگین پیکر اسلام و مسلمانان را مىآزارد .
در این فرصتبا نقل فرازهایى حساس، از واپسین روزهاى حیات آن بزرگوار به برخى از حوادث آموزنده آخرین لحظات حیات پیامبر اکرمصلى الله علیه وآله اشاره خواهیم کرد، به امید اینکه بتوانیم، با بکارگیرى رهنمودهاى راهگشاى آن بزرگوار در ردیف پیروان واقعىاش قرار گرفته و با عبرتاندوزى از حوادث آن دوران، در اعتلاى آیین نجاتبخش اسلام سهیم باشیم .
بزرگترین نگرانى پیامبرصلى الله علیه وآله
پیامبر اکرمصلى الله علیه وآله تا آخرین روزهاى رحلتخویش از یک نگرانى و ناراحتى درونى شدیدا رنج مىبرد . اساسا براى یک شخصیت والاى آسمانى که نتیجه تمام زحمات خود را در تداوم رهبرى آینده اسلام بوسیله فردى شایسته مىاندیشید، مسئله امامت و رهبرى امت اسلام، مهمترین دغدغه خاطر به شمار مىآمد . حضرت رسول اکرمصلى الله علیه وآله که از اندیشه برخى افراد فرصتجو و ریاست طلب در انحراف مسئله جانشینى، آگاهى داشت و از سرنوشت آن شدیدا بیمناک بود، بارها بر این مهم تصریح نموده و به جانشینى علىعلیه السلام بعد از رحلتخویش تاکید کرده بود . اوج این رهنمودها در حادثه غدیر بود که 70 روز قبل از رحلت آن حضرت اتفاق افتاد . در آن روز تاریخى که با حضور یکصد هزار تن از مسلمانان و بعد از نزول آیه بلاغ (1) ، وصایت و ولایتحضرت امیر مؤمنان علىعلیه السلام رسما اعلام گردید و با نزول آیه اکمال (2) ، این مراسم سرنوشتساز پایان پذیرفت، باز هم نگرانى حضرت رسولصلى الله علیه وآله رفع نشد . پیامبر دوراندیش اسلامصلى الله علیه وآله پیش بینى مىکرد که در آیندهاى نزدیک رهبرى حکومت اسلامى را عدهاى از محور خارج کرده و افراد جاه طلب، علىعلیه السلام را از خلافت دور نموده و مسلمانان را از رهبرى آن یگانه دوران محروم کنند . بدین جهت گاهى این نگرانى خود را اظهار نموده و به علىعلیه السلام مىفرمود: �من مىترسم اگر با آنان بر سر خلافت و رهبرى پافشارى کرده و به نزاع برخیزى، تو را به قتل برسانند .� (3)
اگر آن نامه را مىنوشت!
به این جهتحضرت رسولصلى الله علیه وآله در یکى از واپسین روزهاى حیات خود که در بستر بیمارى بود و برخى از سران اصحاب به عیادتش آمدند، بعد از اینکه اندکى سر به زیر انداخته و مدتى فکر نمود، رو به حاضرین کرده و فرمود: �ایتونى بدواة وصحیفة اکتب لکم کتابا لاتضلوا بعده; (4) برایم کاغذ و دواتى بیاورید، تا براى شما نامهاى بنویسم که بعد از آن گمراه نشوید .�
در این هنگام عمر بن خطاب بدون رعایت احترام پیامبر و با لحنى کاملا بىادبانه به ساحت مقدس نبى اکرم جسارت کرده و گفت: �بیمارى بر او غلبه کرده، با داشتن قرآن ما به چیز دیگرى نیاز نداریم .� (5)
سعید بن جبیر مىگوید: ابن عباس با اظهار تاسف شدید از نوشته نشدن نامه پیامبر چنین مىگفت: �روز پنجشنبه عجب روز دردناک و مصیبتبارى براى مسلمانان بود!� آنگاه در حالى که از شدت ناراحتى اشک بر گونههایش سرازیر بود، واقعه آن روز را توضیح مىداد . (6)
بدیهى است که هدف پیامبر از نوشتن نامه همان تحکیم وصایت و خلافت امیرمؤمنان علىعلیه السلام و تبیین خط رهبرى آینده جهان اسلام بود، به دلیل اینکه:
1 - نگرانى پیامبر هنوز از تثبیت رهبرى آینده رفع نشده بود و آن مسئله حیاتى دنیاى اسلام همچنان موجب دغدغه خاطر پیامبرصلى الله علیه وآله و اشتغال فکرى او محسوب مىشد .
2 - حضرت رسول اکرمصلى الله علیه وآله در این مورد فرمود: مىخواهم نامهاى بنویسم که بعد از من گمراه نشوید و این عینا همان عبارتى است که در حدیث ثقلین بکار برده است . با ملاحظه این دو حدیث مىتوان فهمید که هدف پیامبر نوشتن چیزى محکمتر از حدیث ثقلین و حدیث غدیر در مورد رهبرى اهل بیتعلیهم السلام بوده است .
3 - مهمتر از این، مخالفتسرسختانه خلیفه دوم - که به هنگام رحلت پیامبر در سقیفه بنى ساعده شوراى خلافت و رهبرى تشکیل داده و با زیر پا گذاشتن تمام گفتارها و وصیتهاى پیامبرصلى الله علیه وآله در مورد زمامدارى آینده مسلمانان تصمیمگیرى کرد - مىباشد و از شدت عصبانیت وى مىتوان هدف پیامبر را حدس زد . (7)
4 - ابن حجر هیثمى (8) در الصوائق المحرقه روایتى نقل کرده که نشانگر تلاشهاى مکرر پیامبرصلى الله علیه وآله در آخرین لحظات زندگى بر مسئله امامت و ولایت علىعلیه السلام است . او مىگوید: پیامبر خداصلى الله علیه وآله در حالى که آخرین روزهاى عمر شریف خود را سپرى مىکرد و در اطراف او یارانش گرد آمده بودند، خطاب به آنان فرمود: اى مردم! من به زودى از میان شما خواهم رفت، آگاه باشید! من در میان شما کتاب خدا و عترتم را که اهل بیت من هستند باقى مىگذارم . سپس دست علىعلیه السلام را گرفته و بالا برده و فرمود: �هذا على مع القران والقران مع على لایفترقان . . . ; (9) این على همراه با قرآن و قرآن هم همراه اوست و این دو از هم جدا نمىشوند . . . .�
رهنمود به زمامداران
حضرت رسولصلى الله علیه وآله که در طول حیات و بویژه در زمان رسالتخود حامل وحى الهى و امین خداوند بر مردم بود و با گفتار و کردار خود احکام الهى را به مردم ابلاغ و اعلان مىنمود، در آخرین لحظات زندگى نیز از این سیره الهى خویش دست نکشید . آن بزرگوار با اینکه از بیمارى شدیدا رنج مىبرد، براى آخرین بار و با زحمت تمام به میان جمعیت آمده و بر ارزشهاى اسلامى که در راه استقرار آنها هستى خویش را وقف نموده بود، تاکید کرده و بار دیگر به مسلمانان در پاسدارى از آیین اسلام سفارش نموده و هشدار داد .
پیامبرى که احترام به حقوق فردى و اجتماعى مسلمانان را در طول 23 سال به آنان آموخته و خود عملا آنرا رعایت کرده بود، در واپسین دم حیات نیز به این امر مهم همت گماشت .
شیخ صدوق مىگوید: حضرت خاتم الانبیاءصلى الله علیه وآله در آخرین روزهاى حیات خویش به بلال فرمود: به مردم بگو در مسجد جمع شوند . و آنگاه حضرت عمامه بر سر بست و با تکیه به کمان خویش برفراز منبر آمد و بعد از سپاس و ستایش پروردگار، خطاب به مردم فرمود: اى مسلمانان! من چگونه پیامبرى براى شما بودم؟ آیا براى هدایت و تربیتشما تلاش نکردم؟ آیا شما در مقابل، دندانهایم را نشکستید و پیشانیم را بر خاک نمالیدید تا اینکه خون بر چهرهام روان شده و محاسنم را فرا گرفت؟ آیا من از دست افراد نادان سختیها و مشقتها نکشیدم؟ ! گفتند: بلى یا رسولالله! تو پیامبرى صبور و شکیبا بودى و ما را از زشتیها و منکرات جلوگیرى مىکردى، خداوند به تو بهترین پاداش عنایت کند . پیامبرصلى الله علیه وآله فرمود: خداوند به شما هم پاداش دهد .
آنگاه رسول اللهصلى الله علیه وآله ادامه داد: پروردگارم حکم کرده و سوگند یاد نموده که از ستم هیچ ستمکارى نگذرد، شما را به خدا هر کدام از شماها که در گردن من حقى دارید، برخیزید و دادخواهى کرده و از من قصاص کنید، چرا که قصاص دنیا در پیش من از آخرت - که در برابر فرشتگان و پیامبران خواهد بود - بهتر است .
در این هنگام مردى به نام سوادة بن قیس از آخرین صفهاى مردم برخاسته و عرضه داشت: یا رسولالله! پدر و مادرم فدایتباد، هنگامى که از سفر طائف برمىگشتى به استقبالت آمدم، تو سوار بر ناقه غضباء بودى و تازیانه ممشوق را در دست داشتى، وقتى خواستى تازیانه را بلند کنى و به شتر بزنى به شکم من خورد، نمىدانم عمدى بود یا نه؟ ! پیامبر فرمود: به خدا پناه مىبرم بر اینکه عمدى باشد . سپس به بلال فرمود: اى بلال! برخیز، به منزل فاطمهعلیها السلام برو و تازیانه ممشوق را بیاور .
هنگامى که بلال تازیانه را آورد، پیامبرصلى الله علیه وآله فرمود: آن مرد کجاست؟ هنگامى که آمد، حضرت فرمود: نزد من بیا و از من قصاص کن، تا راضى شوى . سوادة گفت: یا رسولالله شکمت را برایم برهنه کن! چون در آن هنگام شکم من برهنه بود، هنگامى که پیامبرصلى الله علیه وآله پیراهن خود را کنار زد، سواده بعد از اخذ اجازه، بر بدن مبارک پیامبر بوسه زد . رسول خداصلى الله علیه وآله فرمود: اى سوادة بن قیس! آیا مرا عفو مىکنى یا قصاص مىکنى؟ عرضه داشت: یا رسولالله! من شما را عفو مىکنم . پیامبر اکرمصلى الله علیه وآله دستبه دعا برداشته و فرمود: �اللهم اعف عن سوادة بن قیس کما عفى عن نبیک محمد; (10) خدایا از گناهان سواده بن قیس درگذر چنانکه او از پیامبرت محمد درگذشت .�
در اندیشه بیت المال
در فرهنگ اسلام بیت المال و اموال عمومى در دستحاکمان نوعى امانت محسوب مىشود و زمامداران در حکومت اسلامى موظفند در حمل و نقل و حفظ و نگهدارى و تقسیم و تخصیص بیت المال، کمال کوشش را انجام دهند و در محافظت از این مانتسنگین، امانتدار خوبى باشند . امیر مؤمنان علىعلیه السلام در این مورد فرمود: �والله ما هو بکد یدى ولا تراثى من الوالد ولکنها امانة اودعتها فانا اؤدیها الى اهلها; (11) به خدا سوگند! این مال (اموال حکومتى) حاصل دست رنج من و یا میراث پدرم نمىباشد، بلکه این امانت است و به من سپرده شده و من آنرا به اهلش مىرسانم .�
مطمئنا علىعلیه السلام این شیوه امانتدارى در بیت المال را از پیامبر اکرمصلى الله علیه وآله آموخته بود . حضرت رسولصلى الله علیه وآله همچنانکه در مدت عمر خود بعنوان امانتدار مردم معروف بود، چه قبل از بعثت و چه بعد از آن، در آخرین لحظات حیات خویش بر این خصلت نیکو و پسندیده اصرار ورزیده و به مسلمانان رسم امانتدارى و به زمامداران آیین حکمرانى و عدالت گسترى را مىآموخت .
روش پیامبر اکرمصلى الله علیه وآله در تقسیم بیت المال چنین بود که در نخستین فرصت آنرا به دست اهلش مىرساند و از نگهدارى و طول دادن در تقسیم آن شدیدا خوددارى مىکرد . براى توضیح سخن و تبیین سیره حکومتى پیامبر، نقل روایتى در این زمینه مناسب مىنماید:
عثمان بن عفان مىخواست ابىذر غفارى را به علت امر به معروف و نهى از منکر و خروش بر علیه ناعدالتیهاى موجود جامعه، از مدینه به ربذه تبعید کند، بدین جهت ابوذر را در حالى که از ناتوانى بر عصایى تکیه کرده بود به دربار عثمان آوردند، ابوذر هنگام ورود، مشاهده کرد که در مقابل خلیفه، صد هزار درهم موجود است و یاران و بستگان و اطرافیانش گرد او ایستاده و با چشم طمع به آن پولها مىنگرند و انتظار دارند که عثمان آنها را در میان آنان تقسیم کند .
ابوذر به عثمان گفت: این پولها از کجا آمده است؟ عثمان پاسخ داد: عوامل حکومت اینها را از برخى نواحى آوردهاند، صد هزار درهم است، منتظرم که همین مقدار هم برسد، بعد در مورد آن تصمیم بگیرم . ابوذر گفت: اى عثمان! آیا صدهزار درهم بیشتر استیا 4 دینار؟
عثمان گفت: خوب، معلوم است صدهزار درهم!
ابوذر گفت: اى عثمان! آیا به یاد مىآورى هنگامى که من و تو، با هم در یک شبى به حضور حضرت رسول اکرمصلى الله علیه وآله رسیدیم و آن حضرت را محزون و اندوهناک دیدیم؟ . . . آن شب گذشت، و ما صبح دوباره به حضور مبارک حضرت رسولصلى الله علیه وآله رسیدیم، پیامبر را با لبى خندان و چهرهاى شادمان یافتیم، من عرض کردم: پدر و مادرم فداى تو، شب گذشته به حضورت آمدیم، غمگین و ناراحتبودى اما امروز تو را خندان و خوشحال مىبینیم، علت چیست؟ پیامبرصلى الله علیه وآله فرمود: بلى درست است، شب گذشته از بیت المال مسلمین چهار دینار نزدم بود و آن را تقسیم نکرده بودم و بیم آن داشتم که مرگم فرا رسد و حقوق مردم در گردنم باشد . اما صبح امروز آن پولها را بین اهلش تقسیم کردم و راحتشدم . (12)
داشتن خصلت امانتدارى و عدالت گسترى، آن حضرت را وادار مىکرد که در آخرین روزهاى عمر شریف خویش با همه مشکلاتى که داشت، در اندیشه بیت المال و تقسیم عادلانه آن به اهلش باشد . رسول اکرمصلى الله علیه وآله در حالى که در بستر بیمارى و در آستانه مرگ قرار داشت، لحظاتى چشمانش را گشود، به یادش آمد که چند دینار از بیت المال نزد یکى از همسرانش باقى مانده است . به سرعت همسرش را صدا کرده و فرمود: آنها کجاست؟ زود آنها را حاضر کن . وى دینارها را آورده و آنها را به دست مبارک پیامبرصلى الله علیه وآله داد . رسول گرامى اسلامصلى الله علیه وآله در حالى که آنها را در دست داشت فرمود: �ما ظن محمد بالله لو لقى الله وهذه عنده، انفقیها; (13) محمد در مورد خداوند چه خیال مىکند، اگر خدا را ملاقات کند و این چند دینار از بیت المال در نزدش مانده [و آنها را به اهلش نرسانیده باشد; و بعد به همسرش فرمود:] آنها را انفاق کن.�
یک درس بهداشتى
از مهمترین تعالیم مکتب اسلام، توجه به مسائل بهداشتى است . یک مسلمان طبق آموزههاى پیامبر اکرمصلى الله علیه وآله باید نظافت را مراعات کرده و با ظاهرى آراسته در اجتماع ظاهر شود . یکى از نکات مهم بهداشتى که شدیدا مورد توجه پیامبر اسلامصلى الله علیه وآله بود، مسواک کردن دندانها مىباشد .
به همین جهت آن حضرت همواره در موقع آماده شدن براى نماز مسواک مىزد (14) و به مسلمانان در این مورد تاکید فراوان داشت . حضرت خاتم الانبیاءصلى الله علیه وآله در وصایاى خود به علىعلیه السلام مىفرماید: �وعلیک بالسواک عند کل وضوء; (15) در هنگام هر وضو گرفتن مسواک دندانها را انجام بده .� در حدیث دیگرى فرمود: �لولا ان اشق على امتى لامرتهم بالسواک مع کل صلوة (16) ; اگر براى مسلمانان سخت نبود، فرمان مىدادم که همراه هر نماز مسواک کنند .�
پیامبر گرامى اسلامصلى الله علیه وآله حتى در آخرین لحظات زندگى خویش از مسواک کردن دست نکشید و در بستر بیمارى دندانهاى خود را پاک و پاکیزه نموده و با آن حال به ملاقات پروردگار شتافت . عبدالرحمن بن ابىبکر در یکى از آخرین روزهاى حیات پیامبرصلى الله علیه وآله به عیادتش آمد، او که همراه خود چوب مسواکى آورده بود، به علت علاقه زیاد آن حضرت به مسواک نمودن، آن را به پیامبرصلى الله علیه وآله تقدیم کرد و حضرت رسول اکرمصلى الله علیه وآله با آن مسواک نمود . (17)
زخمهای عشق
چند سال پیش در یک روز گرم تابستان پسر کوچکی با عجله لباسهایش را درآورد و خنده کنان داخل دریاچه شیرجه رفت. مادرش از پنجره نگاهش میکرد و از شادی کودکش لذت میبرد. مادر ناگهان تمساحی را دید که به سوی فرزندش شنا میکند. مادر وحشت زده به سمت دریاچه دوید و با فریاد پسرش را صدا زد. پسر سرش را برگرداند ولی دیگر دیر شده بود.
تمساح با یک چرخش پاهای کودک را گرفت تا زیر آب بکشد. مادر از راه رسید و از روی اسکله بازوی پسرش را گرفت. تمساح پسر را با قدرت میکشید ولی عشق مادر به کودکش آنقدر زیاد بود که نمیگذاشت او بچه را رها کند. کشاورزی که در حال عبور از آن حوالی بود، صدای فریاد مادر را شنید، به طرف آنها دوید و با چنگک محکم بر سر تمساح زد و او را کشت. پسر را سریع به بیمارستان رساندند. دو ماه گذشت تا پسر بهبودی مناسب بیابد.
پاهایش با آرواره های تمساح سوراخ سوراخ شده بود و روی بازوهایش جای زخم ناخنهای مادرش مانده بود. خبرنگاری که با کودک مصاحبه میکرد از و خواست تا جای زخمهایش را به او نشان دهد. پسر شلوارش را کنار زد و با ناراحتی زخم ها را نشان داد، سپس با غرور بازوهایش را نشان داد و گفت: این زخم ها را دوست دارم، اینها خراش های عشق مادرم هستند.
نصایح زرتشت به پسرش
آنچه را گذشته است فراموش کن و بدانچه نرسیده است رنج و اندوه مبر
قبل از جواب دادن فکر کن
هیچکس را تمسخر مکن
نه به راست و نه به دروغ قسم مخور
خود برای خود، زن انتخاب کن
به شرر و دشمنی کسی راضی مشو
تا حدی که می توانی، از مال خود داد و دهش نما
کسی را فریب مده تا دردمندنشوی
از هرکس و هرچیز مطمئن مباش
فرمان خوب ده تا بهره خوب یابی
بیگناه باش تا بیم نداشته باشی
سپاس دار باش تا لایق نیکی باشی
با مردم یگانه باش تا محرم و مشهور شوی
راستگو باش تا استقامت داشته باشی
متواضع باش تا دوست بسیار داشته باشی
دوست بسیار داشته باش تا معروف باشی
معروف باش تا زندگانی به نیکی گذرانی
دوستدار دین باش تا پاک و راست گردی
مطابق وجدان خود رفتار کن که بهشتی شوی
سخی و جوانمرد باش تا آسمانی باشی
روح خود را به خشم و کین آلوده مساز
هرگز ترشرو و بدخو مباش
در انجمن نزد مرد نادان منشین که تو را نادان ندانند
اگر خواهی از کسی دشنام نشنوی کسی را دشنام مده
دورو و سخن چین مباش انجمن نزدیک دروغگو منشین
چالاک باش تا هوشیار باشی
سحر خیز باش تا کار خود را به نیکی به انجام رسانی
اگرچه افسون مار خوب بدانی ولی دست به مار مزن تا تو را نگزد و نمیری
با هیچکس و هیچ آیینی پیمان شکنی مکن که به تو آسیب نرسد